31 marca rozpocznie się nabór wniosków w zmienionej wersji programu Czyste Powietrze. Wprowadzone reformy mają na celu uszczelnienie zasad przyznawania dofinansowań, wzmocnienie roli gmin jako operatorów wsparcia, a także zwiększenie monitoringu wykonawców i zaostrzenie standardów dla pomp ciepła oraz kotłów na biomasę. Dzięki dodatkowemu finansowaniu w wysokości 10 mld zł ze środków Funduszu Modernizacyjnego program uzyskał stabilne zaplecze finansowe na kolejne lata.
Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Klimatu i Środowiska szczególny nacisk położono na walkę z ubóstwem energetycznym, eliminację tzw. „rachunków grozy” oraz racjonalizację wydatków.
– Naszym celem było realne wsparcie dla najbardziej potrzebujących oraz wprowadzenie obowiązkowego standardu energetycznego budynku, aby nie dochodziło do nadużyć – podkreśla Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska.
Jednym z kluczowych założeń nowej edycji programu jest wprowadzenie obowiązkowego potwierdzenia standardu energetycznego budynku przed i po inwestycji. Ocena ta będzie odbywać się na podstawie audytu energetycznego oraz świadectwa charakterystyki energetycznej, co ma pozwolić lepiej monitorować efektywność przeprowadzonych modernizacji.
Nowa odsłona zakłada trzy poziomy dofinansowania, uzależnione od kryterium dochodowego.
Poziom najwyższy przewiduje dofinansowanie nawet 100 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji. Obejmuje gospodarstwa wieloosobowe z dochodem do 1,3 tys. zł na osobę oraz jednoosobowe z dochodem do 1,8 tys. zł. Wsparcie będzie przysługiwać wyłącznie budynkom o zapotrzebowaniu na energię powyżej 140 kWh/m² rocznie.
Poziom podwyższony to wsparcie sięgające 70 proc. kosztów kwalifikowanych, dla osób z dochodem do 2,25 tys. zł w gospodarstwach wieloosobowych i 3,15 tys. zł w jednoosobowych.
Poziom podstawowy natomiast pozwoli pozyskać do 40 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia, a przeznaczony jest dla osób z dochodem do 135 tys. zł rocznie.
Dotacje przysługują właścicielom lub współwłaścicielom domów jednorodzinnych, lub wydzielonych lokali mieszkalnych z odrębną księgą wieczystą. Nowością jest bezwzględny wymóg posiadania nieruchomości przez minimum trzy lata, z wyjątkiem sytuacji spadkowych.
Jednym z najważniejszych elementów nowej edycji programu jest wprowadzenie systemu operatorów, którzy będą wspierać beneficjentów od momentu złożenia wniosku aż po zakończenie inwestycji. W pierwszym etapie rolę operatorów przejmą gminy oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a w przyszłości do systemu będą mogły dołączyć także rzetelne podmioty prywatne.
– Operator zapewni, że inwestycja nie doprowadzi do wzrostu rachunków, lecz faktycznie je obniży. Gminy za tę rolę otrzymają dodatkowe środki – zaznacza wiceminister klimatu i środowiska Krzysztof Bolesta.
Najnowsza edycja programu przewiduje zmiany w zasadach prefinansowania, czyli wypłaty zaliczek na poczet inwestycji. Prefinansowanie będzie możliwe jedynie w najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania, a zaliczka wyniesie maksymalnie 35 proc. Warunkiem jej otrzymania jest przedłożenie maksymalnie trzech umów z wykonawcami oraz spełnienie wymagań programu, co zweryfikuje operator.
Aby przeciwdziałać zawyżaniu kosztów, ustalono także maksymalne kwoty dofinansowania dla poszczególnych prac. Podobnie jak poprzednio dotacja nie obejmie podatku VAT, który nadal pozostaje kosztem ponoszonym przez beneficjenta. Ograniczono także wsparcie dla prac towarzyszących, niebędących głównym elementem inwestycji. Wyznaczono choćby limity dotacji jednostkowych na 1m² powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za okna.
W nowym programie obowiązuje lista ZUM, czyli wykaz urządzeń i materiałów kwalifikujących się do dofinansowania. Dotyczy to między innymi pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet. Urządzenia te muszą posiadać badania potwierdzające ich parametry w europejskim laboratorium.
Jakie zatem maksymalne wsparcie będzie możliwe? Zgodnie z prezentacją, w przypadku termomodernizacji i zakupu gruntowej pompy ciepła dotacja w najwyższym poziomie może wynieść nawet 170 tys. zł, w podwyższonym 119 tys. zł a w podstawowym 68 tys. zł. Z kolei inwestycja łącząca termomodernizację z pompą ciepła powietrze/woda to przy najwyższym poziomie 140 tys. zł, przy podwyższonym – 98 tys. zł i podstawowym – 56 tys. zł.
