Z prezesem Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach rozmawiamy o problemach ochrony środowiska w województwie śląskim oraz ofercie finansowej instytucji, która wspiera proekologiczne inicjatywy.
Panie prezesie, ubiegły rok był rekordowy dla instytucji, którą pan kieruje, pod względem udzielonego dofinansowania na działania proekologiczne. Ponad 1 mld zł rozdysponowanych środków w skali województwa robi wrażenie.
Chcemy, aby każdego roku jak najwięcej inwestycji proekologicznych zostało zrealizowanych czy też rozpoczętych. To jest właśnie nasze zadanie, nasz cel, aby wspierać finansowo te zadania, które wpływają na jakość i poprawę stanu środowiska. Faktycznie, ubiegły rok historycznie przyniósł najwyższe dofinansowania, bo udało się po raz pierwszy przekroczyć 1 mld zł we wszystkich formach wsparcia, które realizujemy. Co ważne, w tym miliardzie około 800 mln zł to są środki przeznaczone na poprawę jakości powietrza, na ochronę atmosfery. W zdecydowanej większości są to zatem środki, które są wydatkowane na walkę ze smogiem. To pokazuje, że ten priorytet jest w tej chwili dla nas najważniejszy, żeby jak najszybciej poprawić jakość powietrza i zlikwidować zjawisko smogu. Stąd tak duże środki kierujemy właśnie na ten cel.
Jak zapowiada się obecny rok? Z pewnością po tych pierwszych miesiącach można wysnuć już jakieś prognozy?
Będziemy się oczywiście starać, żeby tych inwestycji było jak najwięcej, by ten rok był nie gorszy od poprzedniego. Myślę, że dobrym symptomem początku roku jest zainteresowanie chociażby programem „Czyste Powietrze”. Jeżeli spojrzymy na dane rok do roku, to w tym widzimy znaczne zwiększenie zainteresowania. Ta dynamika pokazuje, że porównując pierwszy kwartał roku ubiegłego do tożsamego okresu roku bieżącego, mamy złożonych trzykrotnie więcej wniosków. Tylko od stycznia do końca marca 2021 roku złożonych zostało ponad sześć i pół tysiąca wniosków. To pokazuje, że mieszkańcy naszego województwa coraz bardziej chcą inwestować w nowoczesne, ekologiczne źródła ciepła, chcą termomodernizować swoje domy. To cieszy, bo pokazuje, że w tym roku wydamy na program „Czyste Powietrze” jeszcze więcej środków niż w roku ubiegłym. Czy łącznie na wszystkie programy to będzie miliard? Na razie za wcześnie, by o tym mówić.
Nawiązując do tego co pan właśnie powiedział, to można stwierdzić, że pandemia nie miała wpływu na działalność Funduszu pomimo wielu ograniczeń i obostrzeń, które przecież obowiązywały i cały czas w jakiejś formie trzeba się do nich stosować w dostępie do administracji publicznej.
Nie ukrywam, że z początkiem ubiegłego roku, wraz z nadejściem pandemii, obawialiśmy się czy inwestycje nie staną i czy beneficjenci, samorządy, spółdzielnie, wspólnoty mieszkaniowe oraz przedsiębiorcy nie wstrzymają inwestycji. Na szczęście okazało się, że nic takiego nie wystąpiło, że zadania są kontynuowane oraz że podejmowane są nowe.
W realizację programu „Czyste Powietrze” włączyły się niedawno również banki. Jakich efektów współpracy z tymi instytucjami spodziewa się Fundusz?
Podpisaliśmy porozumienia z bankami, one jeszcze nie uruchomiły naborów. Ten proces wdrażania banków w tej chwili się jeszcze toczy. Myślę, że to bardzo ważny element domykający system finansowania w ramach programu. Do tej pory w „Czystym Powietrzu” tego brakowało. Osoby chcące zrobić większą inwestycję lub nie posiadające środków na wkład własny, do tej pory musiały korzystać ze stricte komercyjnej oferty banków i uzupełnić wkład własny tego rodzaju kredytem czy pożyczką. Wprowadzając banki do programu powodujemy, że będzie możliwość łatwiejszego, swobodnego skorzystania z połączonego finansowania. Z jednej strony środkami dotacyjnymi, a z drugiej uzupełnione finansowaniem kredytowym. Dzięki temu porozumieniu będzie to można zrobić jednym wnioskiem złożonym w banku. To duże ułatwienie i uproszczenie, bo bank zajmie się za beneficjenta całą procedurą pozyskania dofinansowania.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jest jednym z liderów w skali kraju w zakresie współpracy z gminami przy wdrażaniu programu „Czyste Powietrze”. Ile tych umów na ten moment jest i jak przebiega współpraca z samorządami?
W ostatnim czasie dzięki inicjatywie Ministra Klimatu, dzięki wprowadzeniu pakietu zachęt dla gmin, które na utworzenie, prowadzenie i promocję punktu programu „Czyste Powietrze” otrzymują gratyfikację finansową, zainteresowanie porozumieniami obopólnej współpracy znacząco wzrosło. W ciągu ostatnich miesięcy akces zgłosiło pięćdziesiąt sześć gmin. Łącznie z tymi, które już z nami współpracują, będzie już ponad sto trzydzieści gmin na sto sześćdziesiąt siedem w całym województwie śląskim. To bardzo duża liczba, ale mam nadzieję, że i pozostałe samorządy także w najbliższym czasie się zgłoszą. Takie skrócenie ścieżki dostępu dla mieszkańców na pozyskanie środków z programu to dla nich realna pomoc. To jest najważniejsze, by mieszkańcy na terenie gminy, w której mieszkają, mogli uzyskać informację oraz pomoc w wypełnieniu i złożeniu wniosku. To gmina będzie nam ten wniosek przekazywać do rozpatrywania. Dziękuję tym gminom, które już się zgłosiły i zachęcam gorąco pozostałe.
Panie prezesie, w połowie roku ma ruszyć kolejna edycja programu „Mój Prąd”, w którym można uzyskać do 5 tys. zł na instalacje fotowoltaiczne. Szykują się spore zmiany. Na czym one mają polegać?
Akurat ten program samodzielnie prowadzi Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wojewódzkie fundusze go nie realizują. Nie da się jednak ukryć, że zainteresowanie pierwszą edycją, gdzie dofinansowanie otrzymało około dwieście tysięcy osób było bardzo duże. Zmiany, które ogłosił NFOŚiGW dotyczą uzupełnienia programu o nowe elementy, jak ładowarki elektryczne, być może magazyny energii. Myślę, że i tegoroczna edycja będzie się cieszyć dużą uwagą. Dodam tylko, że „Mój Prąd” został zintegrowany z programem „Czyste Powietrze”, także ci, którzy zamierzają realizować montaż instalacji fotowoltaicznej i równocześnie wymianę źródła ciepła nie muszą składać dwóch odrębnych wniosków do programów. W ramach „Czystego Powietrza” dofinansowania na instalację fotowoltaiczną także mogą otrzymać.
Katowicki Fundusz za to samodzielnie realizuje program „50kW na Start” przewidujący dofinansowania na zakup i montaż fotowoltaiki dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców. W tym roku mamy drugą odsłonę tego działania. Jakie jest zainteresowanie podmiotów gospodarczych tą ofertą?
Tak, to nasz regionalny program zakupu i montażu instalacji fotowoltaicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw. Nabór niedawno wystartował, ale już sporo wniosków spłynęło. Myślę, że alokacja, którą założyliśmy w tym roku, będzie wystarczająca.
Niedawno Fundusz uruchomił pilotażowy program wsparcia dla Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych. Ochotnicze straże pożarne Fundusz dotuje od dawna i to w bardzo szerokim zakresie. Skąd pomysł, by wspierać również strażacki narybek?
Strażacy ochotnicy, z którymi spotykamy się z okazji realizowanych różnych inwestycji i zadań, bardzo często wskazywali taką potrzebę, by oprócz samochodów i sprzętu inwestować też w młodzież i drużyny pożarnicze. One są przyszłością tych ochotniczych straży pożarnych. Ponadto jestem przekonany, że z tej młodzieży będą wykuwały się kadry również Państwowej Straży Pożarnej. I stąd wyjście właśnie naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom ochotników, by dzieci i młodzież miały możliwość przygotowywania się do służby, ale również, by podnosić świadomość i kształcenie w zakresie edukacji ekologicznej. Przeznaczyliśmy na ten cel 200 tys. zł. Z płynących sygnałów wiem, że zainteresowanie jest ogromne.
Jakie jeszcze, obok wspomnianych wyżej, zadania obecnie wspiera WFOŚiGW w Katowicach?
Kontynuujemy działania związane z termomodernizacją budynków wielorodzinnych. To także ważne. Bardzo duże środki mamy zarezerwowane na ten cel z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, działanie 1.7. Obecnie trwa ostatni konkurs w tej perspektywie unijnej, więc zachęcam wszystkie samorządy, spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe do składania wniosków, bo to ostatnia szansa na tak duże środki na termomodernizacje i poprawę także jakości powietrza, gdyż dedykowane są one również walce z niską emisją. Ale oczywiście, choć to obecnie priorytetowe, nie zamykamy się w obrębie tego zagadnienia. Finansujemy całe ich spektrum, jak zadania związane z gospodarką wodno-ściekową, gospodarką odpadami, ochroną przyrody i bioróżnorodności, w tym ochroną gatunków czy parków zabytkowych, jak i ochroną wód i gleby. Pojawiają się nowe zadania związane z problemem zmian klimatycznych, jak program „Moja Woda” kierowany do wszystkich mieszkańców celem zagospodarowania wód opadowych. W tym roku go kontynuujemy. To kolejne 100 mln zł w skali kraju, które jest do dyspozycji. Jesteśmy w stanie kompleksowo odpowiedzieć i dofinansować praktycznie wszystkie projekty i zadania, które służą ochronie i poprawie jakości naszego środowiska naturalnego.
Dziękuję za rozmowę.
