Czy kiedyś ustabilizują się opłaty za śmieci? To pytanie zadaje sobie wielu mieszkańców nie tylko naszego regionu. Wciąż galopujące koszty systemu gospodarowania odpadami chce zatrzymać Ministerstwo Klimatu. Przedstawiciele resortu zaprezentowali pakiet zmian w prawie, które mają wyjść naprzeciw oczekiwaniom wszystkich samorządowców w kraju.
Wiceminister Jacek Ozdoba poinformował na niedawnej konferencji prasowej, że przygotowywane są rozwiązania mające wprowadzić ułatwienia dla gmin i mieszkańców w zakresie gospodarki odpadami, zaostrzenie kar za zaśmiecanie i określenie stopniowych, racjonalnych poziomów recyklingu przez gminy. Celem propozycji jest uelastycznienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi i w konsekwencji obniżenie kosztów jego funkcjonowania.
Co stanowi główną oś rozwiązań, nad którymi pracuje ministerstwo? Jednym z postulatów jest możliwość kompostowania bez konieczności odbioru bioodpadów. Zgodnie z planowanymi przepisami, gmina, która zwolni właścicieli nieruchomości kompostujących bioodpady z części opłaty oraz z obowiązku posiadania brązowego pojemnika, będzie mogła odmówić odebrania bioodpadów nie tylko z niego, ale również wtedy, gdy znajdą się one w dowolnym innym pojemniku lub worku. W tej chwili gminy, szczególnie na terenach wiejskich, muszą zapewniać odbiór bioodpadów nawet wtedy, gdy są one przetwarzane przez właściciela nieruchomości i brązowe pojemniki są puste, co generuje niepotrzebne koszty w systemie.
Kolejną jest zmiana stawki maksymalnej dla nieruchomości niezamieszkałych. Obecna granica ustawowa stawek opłat za pojemniki nie wystarcza do pokrycia kosztów, które generowane są w systemie przez nieruchomości niezamieszkałe. Skutkiem tego jest konieczność dopłacania do tych kosztów ze środków pozyskiwanych od mieszkańców lub rezygnacja z obsługi nieruchomości niezamieszkałych przez gminę. Nowe ustawowe stawki maksymalne mają wyeliminować ten problem.
Następnie, w szczególności ważna propozycja dla zamieszkujących bloki, to wprowadzenie możliwości indywidualnego rozliczania mieszkańców. Gmina, która zapewni samodzielnie lub we współpracy z właścicielem nieruchomości możliwości techniczne identyfikacji, który lokal w budynku wielorodzinnym segreguje odpady, a który nie, będzie mogła zastosować znacznie bardziej sprawiedliwe rozliczanie opłat według lokali, a nie według całego właściciela nieruchomości. Najczęściej jest to cały budynek. Odpowiedzialność zbiorowa za wynik segregacji w budynkach wielorodzinnych powoduje konieczność podwyższania opłat wszystkim mieszkańcom budynku, nawet jeśli większość jego mieszkańców przykłada się do segregacji.
Mają ponadto zostać określone na nowo poziomy recyklingu przez gminy. Prawo wspólnotowe ureguluje nową metodę obliczania recyklingu i ponownego użycia względem ogólnej masy wytwarzanych odpadów dopiero w 2025 roku ustanawiając poziom na 55 proc. Obecnie gminy osiągają według tej metody poziom około 20 proc., dlatego już od 2021 roku obowiązywać będzie nowa metoda, a poziomy będą sukcesywnie i stopniowo rosnąć. W 2021 będzie to 25 proc., w 2022 – 30 proc., w 2023 – 35 proc, w 2024 – 45 proc., aż do wymaganego na 2025 r. poziomu 55 proc.
Uelastycznione mają być również zasady selektywnej zbiórki. Chodzi o to, że jeśli gmina zapewni osiąganie celów recyklingu i ponownego użycia innymi sposobami niż jednolity system pięciofrakcyjny, to na podstawie decyzji Ministra Klimatu będzie mogła skorzystać z odstępstwa dla części lub całego swojego terytorium, które zaproponuje na podstawie szczegółowego wniosku.
Zmiany mają także objąć instalacje przetwarzające odpady komunalne. Dotyczą przede wszystkim zniesienia obowiązku prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów dla podmiotów gospodarujących odpadami niepalnymi. Zaproponowano również przywrócenie dopuszczalnego czasu magazynowania odpadów, na przykład paliwa alternatywnego, do trzech lat, z wyjątkiem tych, które są przeznaczone do składowania. Planowane jest również zwolnienie z obowiązku ustanowienia zabezpieczenia roszczeń dla odpadów magazynowanych selektywnie i przyjętych do procesu recyklingu przez posiadacza odpadów prowadzącego proces recyklingu. Ponadto nowe przepisy przewidywać będą możliwość złożenia zażalenia na postanowienie komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej, aby umożliwić przedsiębiorcom usuniecie braków stwierdzonych podczas kontroli i dalsze prowadzenie działalności.
W końcu, mocno wzrosnąć mają kary za nieodpowiednie postępowanie z odpadami. Jak podkreślają przedstawiciele resortu, obecne kary za porzucanie odpadów na terenach publicznych lub prywatnych są znacznie niższe, niż koszty ich legalnego pozbycia się na przykład w PSZOK-ach. Motywuje to sprawców do wykroczeń, które stały się obecnie plagą. W związku z tym planowane jest zwiększenie kar za zaśmiecanie miejsc publicznych do 5 tys. zł. Do tego samego poziomu wzrosną również kary za wyrzucanie nieczystości na cudzym gruncie polnym. Ponadto przewidywane jest wprowadzenie sankcji, w postaci administracyjnych kar pieniężnych, w przypadkach zlecania obowiązku gospodarowania odpadami podmiotom, które nie uzyskały wymaganej decyzji lub wpisu do rejestru.
– Chcemy zaostrzyć kary za nieodpowiednie postępowanie z odpadami. Chodzi między innymi o porzucanie ich na terenach publicznych, tj. drogach, placach czy terenach zielonych. Podwyższone kary, wraz z udoskonalonymi metodami identyfikowania sprawców, pozwolą na ograniczenie tego typu negatywnych zachowań – podkreślił na wspomnianej konferencji wiceminister klimatu Jacek Ozdoba.
